In deel 4 is het land Uganda aan de beurt, nadat Senegal, Mali en Guinee al eerder aan bod zijn gekomen. Wie de film The Last King of Scotland heeft gezien over dictator Idi Amin die in de jaren ’70 tijdens zijn presidentschap ruim 300.000 Oegandezen heeft uitgemoord, weet dat Uganda net als de meeste andere Afrikaanse landen een turbulente geschiedenis achter de rug heeft. Sinds Yoweri Museveni in 1986 president werd, is het land in rustiger vaarwater beland en is er sprake van economische groei en relatieve stabiliteit.
De hoofdstad Kampala is het centrum van de Oegandese muziek. Het eerste muziekgenre in Uganda was kadongo kamu waarbij een gitaar het hoofdinstrument is. Kadongo kamu werd vooral voor informatieve en educatieve doeleinden gebruikt en dat is één van de redenen waarom Oegandese jongeren veel minder met deze muziek hebben. In de afgelopen jaren is daarom een nieuw muziekgenre opgekomen, utake, genoemd naar de eerste letters van Uganda, Tanzania en Kenya. Utake combineert dan ook elementen van muziek uit deze drie landen. Een ander genre dat sterk in opkomst is, is gospelmuziek. Naar schatting is 84 procent van de bevolking christelijk en de laatste jaren zijn veel Oegandese gospelartiesten doorgebroken. Ook populair zijn de muziekgenres roots reggae, ragga, dancehall en reggaetón.
De traditionele muziek van Uganda verschilt per regio. In centraal Uganda ligt de regio Buganda, waarvan de inwoners de Baganda worden genoemd. De Baganda spreken de taak Luganda, wat een afsplitsing is van andere Afrikaanse stammentalen. Cultureel gezien waren de Baganda één van de meest ontwikkelde stammen en in hun muziek zie je dat terug in de variëteit van muziekinstrumenten. Ze gebruiken onder andere de Amadinda (xylofoon die door drie muzikanten wordt bespeeld), de Ennanga harp, de Etongoli lier en de Kadongo (meervoud “budongo“) lamellofoon (soort duimpiano). De muziek van de Basoga (stam in het oosten van Uganda) lijkt veel op de muziek van de Buganda. Daarnaast gebruiken ze ook de embaire, een soort xylofoon. De Langi-stam heeft een aangepaste duimpiano, de okeme.
Geoffrey Oryema
Een bijzondere artiest die ik ben tegengekomen is Geoffrey Oryema (1953). Op 24-jarige leeftijd toen Idi Amin op het toppunt van zijn macht zat werd hij in de achterbak van een auto langs de Oegandese grens gesmokkeld. Zo begon zijn leven van ballingschap na de dood van zijn vader Erinayo Wilson Oryema, die minister was. Hij zingt vooral in het Swahili (na Engels de tweede officiële taal van Uganda) en Acholi. Zijn debuutalbum Exile kwam uit in 1990 en zijn definitieve internationale doorbraak kwam met het tweede album Beat the Border in 1993. Peter Gabriel’s platenlabel Record World heeft hem daarbij geholpen. Hij woont sinds zijn ballingschap in Frankrijk en zingt nu ook in het Frans en Engels. In 2005 trad hij op bij de Live8-concerten.
Jose Chameleone
Geboren onder de naam Joseph Mayanja in 1979, staat hij nu bekend onder de naam Jose Chameleone. Hij is een hiphop en ragga artiest en zingt voornamelijk in Luganda en Swahili. Sinds in 2000 zijn debuutalbum Bageya uitkwam heeft hij in het laatste decennium 11 cd’s uitgebracht. Hij is populair bij de Oegandese jeugd. Grappig detail is dat in zijn clips ook sportauto’s en dansende vrouwen voorkomen en dus geïnspireerd zijn door de Afro-Amerikaanse muziekcultuur.
Bebe Cool
Bebe Cool (1977) heet in werkelijkheid Moses Ssali en was samen met Jose Chameleone één van de eerste artiesten die zich aansloten bij het nieuwe Keniaanse platenlabel Ogopa DJ’s. Hij heeft verschillende awards gewonnen met zijn twee soloalbums. Samen met het Keniaanse duo Necessary Noize heeft hij de groep East African Bashment Crew opgericht. Deze groep heeft nu één album uitgebracht, Fire. De derde clip hieronder Africa Unite is van dat album afkomstig.
Blu 3
Blu 3 is een Oegandese muziekgroep die uit drie meiden bestaat. Ze wonnen gezamenlijk Coca Cola’s TV Show Popstars. De originele groepsleden waren Jackie Chandiru, Lillian Mbabazi en Cinderella Sanyu, maar laatstgenoemde verliet de groep voor een solocarrière en werd vervangen door Mya Baganda. Na de eerste twee albums Hitaji (2004) en Burrn (2007) ging de groep in de nieuwe samenstelling een nieuw album maken dat meer latin-invloeden had. Ze worden de Destiny’s Child van Afrika genoemd. De eerste drie clips zijn van Blu 3, de laatste twee clips zijn van Cindy Sanyu die de groep dus heeft verlaten.
Klear Kut
Misschien zou de naam van de band in Nederland wat ongelukkig zijn gekozen, maar in Uganda worden ze beschouwd als de beste hiphop groep. De groep die in 2000 werd opgericht bestaat uit 5 leden: Navio, Papito, Abba Lang, JB en Tha Mith. Ze hadden meteen al succes in een duet met Juliana (waarover later meer) en brachten het nummer All I Wanna Know uit. De tweede clip Mon Coeur / Murder the Crows was de eerste Oegandese muziekvideo die op MTV uitgezonden werd.
Bobi Wine
Binnen het genre hiphop vinden we ook Bobi Wine (echte naam: Robert Kyagulanyi) terug. Hij heeft na een paar soloalbums de groep Ghetto Republic of Uganda opgericht. Onomstreden is hij niet: in 2009 sloeg hij Bebe Cool het ziekenhuis in en inmiddels heeft hij ook een bokslicentie van de Uganda Professional Boxing Commission (UPBC) gekregen.
Juliana Kanyomozi
Juliana Kanyomozi is geboren in 1981 en wordt kortweg aangeduid met Juliana. Ze werd in de jaren ’90 erg populair in Uganda en is de eerste vrouwelijke artiest die de Pearl of Africa Music Awards heeft gewonnen voor ‘artiest van het jaar’. Ze heeft veel duetten met andere artiesten en maakte daarnaast in 2008 haar filmdebuut in Henry H. Ssali’s Kiwani:The Movie.
Philly Lutaaya
Philly Lutaaya (19 Oktober 1951 – 15 December 1989) was de eerste prominente Oegandese artiest die aandacht gaf aan HIV/Aids. Voordat hij aan aids overleed schreef hij veel liedjes over zijn strijd met deze ziekte. Zijn hitalbum dat nog altijd heel populair is in Uganda heet Born in Africa. Halverwege de jaren ’80 heeft hij zich in Stockholm gevestigd. Zijn populairste album is echter zijn kerstalbum dat verwijst naar de sterke kersttraditie in Uganda.
Samite
Samite Mulondo (Samite is zijn artiestennaam) heeft inmiddels 7 albums uitgebracht. Zijn muziek valt in de volgende categorieën op te delen: afrobeat, akoestisch en ambient. Hij leerde van zijn grootvader hoe hij de fluit moest bespelen. In 1982 vluchtte hij om politieke redenen naar Kenya waar hij in een jazzband speelde. Toch voelde hij zich het meeste aangetrokken tot Oegandese instrumenten en ritmes en begon daarom aan een solocarrière. Sinds 1987 woont hij in Ithaca, New York. In de zomer van 1999 reisde hij door Afrika en maakte de documentaire Song of the Refugee dat tegelijk uitkwam met zijn vijfde cd Kambu Angels. Hij zingt over hoop voor een betere toekomst ondanks de verliezen die vluchtelingen hebben geleden.
The Planets en Annet Nandujja
Als je in Uganda naar een dansvoorstelling zou gaan, is de kans groot dat je The Planets ziet optreden. Annet Nandujja wordt beschouwd als de beste danseres uit de groep en ze viel ook George W. Bush op toen hij Uganda in 2003 bezocht. Ze kreeg hem bijna zover dat hij mee ging dansen. Ooit begon The Planets met drie dansers, maar inmiddels is de groep uitgegroeid tot meer dan 45 dansers.
Goodlyfe: Moses Radio en Weasel
Door The Observer werden ze uitgeroepen tot populairste muzikanten van Uganda. De band Goodlyfe wordt gevormd door het duo Moses Radio (Moses Nakintije) en Weasel (Douglas Mayanja). Moses zingt de R&B-stem, terwijl Weasel’s stem meer door reggae en ragga gevormd is. Beide artiesten hebben ook soloprojecten gedaan.
Overige artiesten
Er zijn nog veel meer Oegandese artiesten, teveel om ze allemaal bij langs te gaan. Hieronder daarom een aantal losse clips van artiesten, zodat je zelf daarop door kan zoeken:
Geofrey Lutaaya
Henry Tigan
GNL Zamba
Aziz Azion
Grace Nakimera
Toniks
Desire Luzinda
Tot slot
Uganda kent nog veel meer artiesten. Voorbeelden hiervan zijn Halima Namakula, Ragga Dee, Albert Ssempeke, Evalisto Muyinda, Peterson T. Mutebi, Elly Wamala, Big Five, Bernard Kabanda, Jamal, Wilson Bugembe en de Afrigo band. In mijn YouTube playlist van Uganda kun je meer muziek van bovengenoemde artiesten beluisteren. Daarnaast biedt het YouTube-kanaal van UgandaPulse nu al 690 muziekvideo’s van Oegandese artiesten aan. YouTube is sowieso een goede manier om liedjes te beluisteren, maar daarnaast zijn een hoop artiesten gewoon bij Bol.com te koop of kun je via Last.FM en Spotify gratis liedjes beluisteren. Binnenkort deel 5.
