In deel 1 heb ik stilgestaan bij Senegalese muziek en vanuit Senegal is de overstap naar Mali snel gemaakt. Beide landen grenzen aan elkaar en dus zijn er genoeg overeenkomsten te vinden. Volgens de website AfrikaNieuws staat “de traditionele Malinese muziek bekend als manding, waartoe ook de traditionele muziek Senegal en Guinee toe wordt gerekend. Manding heeft haar wortels in het 13de-eeuwse koninkrijk Mali. Muzikanten aan het hof van Sundjata Keïta in Kita vormden een eigen sociale klasse, die van de griots. Tot op de dag van vandaag wonen hun nazaten in Kita, van wie er nog veel muziek maken en van wie er enkelen grote bekendheid genieten”.
De kora en balafoon zijn de belangrijkste instrumenten in de manding-muziek. De kora is gemaakt van een enorme met leer bespannen, halve kalebas, van waaruit een stok omhoog steekt. Tussen de klankkast en de stok zijn 21 snaren gespannen. De balafoon is een 17- tot 20-tonige xylofoon van palissanderhout. Andere instrumenten zijn de ngoni, een kleine ovale luit met 5 snaren en verschillende trommels.
Toumani Diabate
Toumani Diabate is de bekendste Kora-speler ter wereld en maakt eigenlijk alleen instrumentale muziek:
Salif Keita
Hoewel de Kora een prachtig instrument is, heeft de Malinees Salif Keita door het harpspel met andere muziekinstrumenten te mixen ervoor gezorgd dat het instrument ook een breder publiek gekregen heeft. Zijn bijnaam is ‘The Golden Voice of Africa’ en zijn stem gebruikt hij vooral om discriminatie tegen te gaan. Volgens het Malinese kastenstelsel had Keita namelijk nooit zanger mogen worden omdat hij een albino is. Tussen 1984 en 2000 heeft Keita in Parijs gewoond om zo ook andere doelgroepen aan te boren. Toch vinden critici dat zijn beste albums de afgelopen jaren in Mali zijn opgenomen. In 2001 zong hij ook een nummer voor de Hollywoodfilm Ali met Will Smith in de rol van de bokslegende. In 2009 kwam het album La Différence uit dat meteen ook zijn meest bekroonde album werd. Het werd opgenomen in Bamako (Mali), Beirut, Parijs en Los Angeles en door deze mix weet hij een mooie balans te vinden tussen traditionele muziek vermengd met meer Westerse stijlen. Salif Keita is daarmee de bekendste Malinese artiest geworden.
Habib Koité
Habib Koité is geboren in Senegal (1958) maar hij groeide op in Mali. Zijn muziek wordt ondersteund door de getalenteerde band Bamada. Bijzonder is dat Habib Koité de gitaar bespeelt als een n’goni (5-snarige ovale luit). Hij zingt in het Engels, Frans en Bambara (Malinese stammentaal). Zijn debuutalbum Muso Ko kwam in 1995 uit en behaalde de derde plaats in de ranglijst van Europese Wereld Muziek. Een aantal van zijn liedjes werden daarop gratis met Windows Vista meegeleverd en dit is zijn populariteit ten goede gekomen. Op YouTube zijn genoeg liedjes van hem te vinden.
Oumou Sangaré
Oumou Sangaré werd in 1968 geboren in de Malinese hoofdstad Bamako. Op 5-jarige leeftijd was al bekend dat ze een mooie stem had en op 21-jarige leeftijd brak ze door. Dankzij de hulp van Ali Farka Touré kreeg ze een contract bij het Engelse platenlabel World Circuit. Ze komt op voor vrouwenrechten en vecht tegen kinderhuwelijken en polygamie. Wat Oum Kalthoum voor de Arabische wereld betekent, begint Oumou Sangaré steeds meer voor Afrika te worden en ze wordt terecht de ‘Queen of Africa‘ genoemd. De eerste clip is het nummer Seya van het gelijknamige album uit 2009. Het tweede nummer Yala toont aan dat haar muziek erg divers is. Op YouTube is veel muziek van haar te vinden. Om haar internationale karakter te onderstrepen heb ik ook een clip toegevoegd van Herbie Hancock’s Imagine project. Hancock bracht allerlei zwarte artiesten bij elkaar en in het nummer zingt Oumou Sangaré samen met de Afro-Amerikaanse India Arie. Alleen al het kijkje dat je in de studio kunt nemen maakt de clip meer dan de moeite waard.
Ali Farka Touré en Vieux Farka Touré
Zijn naam is net al even voorbijgekomen en hij zou zeker aanspraak kunnen maken op de titel ‘King of Africa‘. Zanger en gitarist Ali Farka Touré (in 2006 op 66-jarige leeftijd overleden aan botkanker) wordt gezien als één van Afrika’s beroemdste artiesten. Hij staat op plaats 76 in Rolling Stone’s ranglijst “The 100 Greatest Guitarists of All Time” en heeft twee Grammy Awards gewonnen. Hij werd geboren als Ali Ibrahim Touré, maar kreeg van zijn ouders de bijnaam Farka (ezel) omdat hij over veel doorzettingsvermogen beschikte. Touré combineerde de traditionele Malinese muziek met blues en ontwikkelde zo een geheel eigen stijl. De eerste drie nummers zijn van Ali Farka Touré, soms in samenwerking met Toumani Diabaté. Het laatste nummer Fafa werd in 2010 opgevoerd door zijn zoon Vieux Farka Touré bij de opening van het Wereld Kampioenschap Voetbal. Vieux probeert zich in zijn muziek van zijn vader te onderscheiden en staat bekend om zijn energieke liveshows.
Tinariwen
Tinariwen (woestijnen) is een band die bestaat uit Toeareg muzikanten die uit het noorden van Mali komen. Sinds hun doorbraak in 2001 hebben ze al meer dan 700 concerten in Europa, Noord-Amerika, Japan en Australië gegeven. In hun muziek komen veel Noord-Afrikaanse elementen terug, de zang verschilt bijvoorbeeld wezenlijk van de andere Malinese stammentalen.
Rokia Traoré
Rokia Traoré werd in 1974 geboren in het dorp Kolokani. In 1997 werd ze door Radio France uitgeroepen tot Afrikaans talent van het jaar waarna in 1998 haar debuutalbum Mouneïssa uitkwam. Hier staat ook het nummer Laidu op (zie eerste clip). Haar vader was diplomaat waardoor ze al op jonge leeftijd veel kon reizen. Door bezoeken aan onder meer Saoedi-Arabië, Algerije, Frankrijk en België werd ze in muzikaal opzicht blootgesteld aan veel verschillende invloeden. De tweede clip Mouso Niyalén is gebruikt voor de bekende natuurdocumentaire Planet Earth van de BBC. Haar laatste album Tchamantché (2008) waar ook het derde liedje op staat is meer voor het Westerse publiek bedoeld.
Boubacar Traoré
Boubacar Traoré (1942) leerde eind jaren ’50 gitaarspelen van zijn oudere broer die in Cuba gestudeerd had. Hij werd een symbool van de Malinese onafhankelijkheid en was veelvuldig op de radio te horen. Helaas leverden zijn radio-optredens geen geld op en kreeg hij geen platencontract waardoor hij allerlei baantjes had om rond te kunnen komen. Nadat zijn vrouw was overleden verhuisde hij naar Parijs. Een muziekproducer ontdekte hem en zo kreeg hij alsnog een contract aangeboden. Zijn muziekstijl lijkt een beetje op die van Habib Koité.
Amadou & Mariam
Ter afsluiting nog het duo Amadou & Mariam dat bekendstaat als het blinde koppel van Mali. Amadou werd blind op 16-jarige leeftijd en Mariam verloor haar zicht op 5-jarige leeftijd door onbehandelde mazelen. Ze ontmoetten elkaar in het Malinese Instituut voor Jonge Blinden in 1974. Hun muziek bestaat uit traditionele Malinese muziek gecombineerd met Syrische violen, Cubaanse trompetten, Egyptische ney (fluit), Indische tabla’s en Dogon percussie (Dogon is een Malinese stam). Hun muziek wordt aangeduid met de term Afro-Blues. De eerste twee nummers behoren tot hun grootste hits. Bij het laatste nummer Africa werkten ze samen met K’naan en dit nummer werd ook gebruikt bij de opening van het WK 2010.
Tot slot
Als je een overzicht wilt zien van Malinese artiesten, kun je terecht op de Engelstalige Wikipediapagina. Verder heb ik een YouTube playlist gemaakt waarin de bovengenoemde liedjes zijn opgenomen samen met nog meer Malinese muziek. YouTube is sowieso een goede manier om liedjes te beluisteren, maar daarnaast zijn een hoop artiesten gewoon bij Bol.com te koop of kun je via Last.FM en Spotify gratis liedjes beluisteren. Binnenkort deel 3, waarin muziek uit Guinee centraal staat.
[alert_blue]Voel je vrij om vragen en/of opmerkingen te plaatsen. Mocht je nog andere Malinese artiesten kennen die in dit overzicht thuishoren, laat het dan ook weten![/alert_blue]
