Muzikale rondreis door Afrika | Deel 5: Rwanda

In deel 4 heb ik het land Uganda behandeld, dus de overstap naar het zuidelijke buurland Rwanda is snel gemaakt. Een van de eerste woorden die bij Rwanda opkomt is genocide. De bloedige strijd tussen de Hutu’s en Tutsi’s is misschien wel de bekendste stammenstrijd van Afrika en dit vindt ook zijn weerslag in de muzikale ontwikkeling van Rwanda. Door de onlusten hebben veel mensen het land verlaten, waardoor Rwandese muziek internationaal verspreid werd. Een hoop hedendaagse Rwandese artiesten zijn dus niet in eigen land geboren of opgegroeid, maar ik wil ze in dit deel toch onder Rwandese muziek scharen.

De ikinimba is waarschijnlijk de oudste Rwandese muzikale traditie. Het is een soort dans die de verhalen over Rwandese koningen en helden vertelt en wordt begeleid door instrumenten als de ingoma, ikembe (lamellofoon/duimpiano), iningiri, umuduri (snaarinstrument) en de inanga. De inanga is een soort lier en wordt gebruikt door de bekendste Rwandese muzikanten. Behalve de oude muzikale tradities zijn ook Caribische zouk en reggae doorgedrongen, net als het gospel genre.

Corneille

Een leuke artiest om mee te beginnen is Corneille, want hij is een typisch voorbeeld van de migratie van Rwandese muziek. Zijn ouders waren naar Duitsland gevlucht en daar werd hij in 1977 onder de naam Cornelius Nyungura geboren. Hij groeide echter op in Rwanda terwijl zijn ouders in Freiburg studeerden. Op dit moment heeft hij echter een Canadees paspoort en hij zingt voornamelijk in Frans en Engels. Zijn muziek is beïnvloed door Amerikaanse funk en soul en hij is een groot bewonderaar van Marvin Gaye, Stevie Wonder en Prince. Zijn eerste cd kwam in 2002 in Canada uit, maar hij werd pas bekend toen hij een Franstalige versie van het album uitbracht. In 2005 deed hij mee aan het concert Africa Live dat malaria onder de aandacht wilde brengen. Dit was de eerste keer dat hij weer terug was in Africa sinds de genocide begonnen was. Daarnaast werkt hij samen met het Rode Kruis om Canadese kinderen bekend te maken met de vluchtelingenproblematiek. In de tweede clip is te zien hoe hij zijn vrouw toezingt met een nummer dat hij speciaal voor haar heeft geschreven.

Jean-Paul Samputu

Jean-Paul Samputu (1962) is misschien wel de bekendste ambassadeur van Rwandese muziek. Behalve traditionele muziek, dans en drum brengt hij zijn toeschouwers ook een boodschap van vrede en vergeving. Met zijn positieve insteek is hij een voorbeeld voor velen. In 2003 won hij een Kora-award (Afrikaanse Grammy) en hij zingt in zes verschillende talen, namelijk Kinyarwanda, Swahili, Lingala, Luganda, Frans en Engels. Hij mixt in zijn muziek soukous, rumba, afrobeat, reggae en gospel. Sinds 1983 heeft hij al 15 albums uitgebracht, sommige daarvan zijn soloalbums maar hij bracht ook albums uit in samenwerking met de Ingeli band en de Nyampinga Band. Helaas is via YouTube en Spotify weinig van zijn werk te vinden.

Aime Uwimana

Aime Uwimana is de bekendste gospelzanger uit Rwanda en woont in de hoofdstad Kigali. Hij heeft inmiddels vier albums uitgebracht en de live dvd Urwibutso, wat ‘iets om te herinneren’ of ‘souvenir’ betekent. Het is bijzonder om te zien hoe de muziek verschilt van andere Afrikaanse genres.

Afro Celt Sound System

Een goede manier om aan nieuwe muziek te komen is door het beluisteren van soundtracks. De bekendste film die over Rwanda is gemaakt, is waarschijnlijk Hotel Rwanda (2004). De film is een aanrader, maar dat geldt ook voor de soundtrack die gecomposeerd is door Afro Celt Sound System. Dit is een muziekgroep die opgericht is door Simon Emmerson en bestaat uit musici van verschillende landen en continenten. Hun muziek is een combinatie van Afrikaanse en Keltische muziek. Voor de soundtrack van Hotel Rwanda werkten ze onder meer samen met Dorothee Munyaneza, een Rwandese zangeres. De groep maakt dus niet echt Rwandese muziek, maar is daarom niet minder de moeite waard.

Cecile Kayirebwa

Cécile Kayirebwa was tot de jaren ’90 de bekendste muzikant uit Rwanda. Ze werd geboren in 1946 en had een vredige kindertijd. Toen de oorlog uitbrak in 1973 vluchtte ze naar België, waar ze nog steeds woont. Haar muziek wordt voornamelijk begeleid door traditionele instrumenten. Ze maakte in 1994 de cd Rwanda als eerbetoon aan haar land en in haar concerten draagt ze actief de Rwandese cultuur uit.

Ruji

Mijn zus gaat binnenkort trouwen en dus draag ik dit muzikale deel aan haar op. De link met Rwanda is dat er op haar bruiloft de Nederlands-Rwandese zanger Ruji komt optreden. Op zijn elfde had hij zich bij een koor aangesloten en daar ontdekte hij zijn bijzondere stem. In 1999 verhuisde hij naar Nederland en hier leerde hij zichzelf gitaar spelen. In 2005 ontmoette hij de Nederlands-Burundische zanger M-Lambert en samen brachten ze twee albums uit: Bizakunda Bigoranye en Byange Bikunde. Inmiddels werkt hij aan zijn eerste Engelstalige soloalbum en de eerste single is nu verkrijgbaar via o.a. Amazon, Spotify en iTunes.