Egypte heeft qua muziek meer overeenkomsten met Arabische landen dan Afrikaanse landen, maar is te interessant en te veelzijdig om niet te behandelen. Het land heeft een rijke muzikale traditie die teruggaat tot de tijd van de farao’s en valt daarom niet kort samen te vatten. Toch wil ik proberen om een bondig historisch overzicht te geven. Geïnteresseerde lezers kunnen vervolgens op internet genoeg specifiekere informatie geven om door te lezen op bepaalde thema’s.
De oude Egyptenaren zagen muziek als een manier om uiting te geven aan hun vreugde en om hun zorgen te vergeten. Daarnaast werd er muziek gemaakt en gedanst om de goden te vereren. Het eerste bewijs hiervan is te vinden in reliëfs die in de 31e eeuw voor Christus werden aangebracht in tempels. Er werden vooral slag- en snaarinstrumenten gebruikt ter begeleiding van gezongen melodieën. Vermoed wordt dat de meeste muziek gedirigeerd werd en er zijn een aantal partituren gevonden, maar archeologen hebben deze nog niet kunnen ontcijferen waardoor het gissen blijft hoe Oud-Egyptische muziek geklonken heeft. Onder leiding van muziekprofessor Khairy El-Malt is een project gestart dat faraonische muziek tot leven moet brengen.
Griekse overheersing
Tijdens de Griekse overheersing werd de Egyptische muziek drastisch gewijzigd en werden Egyptische instrumenten vervangen door Griekse. Een voorbeeld hiervan is het waterorgel. De instrumenten die de Oude Egyptenaren gebruikten in hun muziek zijn in te delen in drie hoofdcategorieën: blaasinstrumenten, percussie-instrumenten en snaarinstrumenten. De auloi (een dubbele hobo), trompet en waterorgel zijn voorbeelden van blaasinstrumenten. Naast de harp, was ook de luit populair, een instrument dat waarschijnlijk voor het eerst in Egypte gebruikt werd.
Aan het begin van de 19e eeuw werd klassieke Westerse muziek in Egypte geïntroduceerd, waardoor instrumenten als piano en viool geleidelijk populairder werden. Aan het begin van de 20e eeuw begonnen Egyptische componisten muziek te schrijven voor Westerse instrumenten en een aantal hiervan hebben op internationale belangstelling kunnen rekenen.
Vanaf 1910 werd Egyptische muziek voor het eerst opgenomen. Artiesten als Om Kolthoum en Abdel Halim Hafez waren bijzonder populair en maakten Arabische klassieke muziek, een vermenging van Egyptische muzikale tradities en Westerse klassieke muziek. Daarnaast werden er ook veel Egyptische volksmuziek gecomponeerd en deze liederen worden ook vandaag de dag veel gebruikt op trouwerijen en traditionele feesten.
Opkomst van Egyptische popmuziek
Na het tijdperk van Nasser, de tweede president van Egypte, kwam dankzij de grote jeugdige bevolkingsgroep de Egyptische popmuziek steeds meer op. Mohamed Mounir en Amr Diab zijn de bekendste iconen uit deze tijd en maken vandaag de dag nog steeds muziek. Ze zijn nog altijd populair, ook in het hele Midden-Oosten en hebben talloze artiesten met hun muziek geïnspireerd. In het laatste kwart van de 20e eeuw werd muziek vaak gebruikt om te communiceren over sociale ongelijkheid en klassenverschillen.
Naast Egyptisch popmuziek zijn er ook nog een aantal andere populaire muziekstijlen. De mensen uit Opper-Egypte (Zuid-Egypte) worden Sa’idi’s genoemd en zij hebben hun eigen volksmuziek. Hetzelfde geldt voor de Nubiërs in het zuiden van Egypte en het noorden van Soedan. Hun muziek bevat veel Afrikaanse elementen. Verder vormen ook de Bedoeïenen een aparte minderheid met een eigen muzikale traditie.
Religieuze muziek
Religieuze muziek vormt een essentieel onderdeel bij de islamitische en Koptische feesten en wordt aangeduid met het woord mulid. De Koptische muziek bestaat vooral uit gezongen hymnen en er wordt veel gebruik gemaakt van cymbalen en triangels. De Koptische muziek vertoont sterke overeenkomsten met Oud-Egyptische muziek. De ney, een Egyptische fluit, staat centraal in de islamitische muzikale traditie.
Hieronder staat een overzicht van een aantal populaire Egyptische artiesten. Lastig is dat door de transcriptie van het Arabisch verschillende schrijfwijzen zijn ontstaan waardoor ook artiesten op verschillende manieren aangeduid worden. Verder kan ik iedereen aanraden om een kijkje te nemen op de website Ahlasoot, waarin muziek uit de hele Arabische wereld te beluisteren en te downloaden is. De website is Engelstalig en bevat ook Engelstalige biografieën en discografieën van artiesten.
Om Kolthoum
Om Kolthoum (ook wel geschreven als Oum Kalsoum) is de bekendste en meest geliefde zangeres uit de Arabische wereld. Haar bijnaam was de Nachtegaal van de Nijl. Ze werd op 31 december 1898 geboren en overleed in 1975. Bij haar begrafenis gingen 4 miljoen Egyptenaren de straat op en het wordt gezien als de op drie na grootste begrafenis ooit. Ze stond vooral bekend om haar geweldige zangstem en ze kon ruim 14.000 vibraties per seconde produceren. Geen enkele microfoon kon haar stem vocale kracht aan en dus stond ze altijd 1 tot 3 meter van de microfoon af. Ze genoot wereldwijde bekendheid en Bob Dylan, Led Zeppelin, Salvador Dalí, Bono, Jean-Paul Sartre en Maria Callas behoren tot haar fankring. Eén van haar bekendste liederen is Enta Omri, wat Jij Bent Mijn Leven betekent.
Abdel Halim Hafez
Abdel Halim Ali Shabana (1929-1977), bekend onder artiestennaam Abdel Halim Hafez, was naast artiest ook acteur, muziekdocent en dirigent. Zijn Arabische bijnaam is el-Andaleeb el-Asmar (Grote donkere nachtegaal) en zijn muziek wordt nog steeds veel gedraaid in de Arabische wereld. Zijn moeder overleed bij zijn geboorte en zijn vader stierf 5 maanden later, waardoor Abdel Halim al vroeg in een weeshuis terecht kwam. Op 11-jarige leeftijd ging hij naar het Arabische Muziek Instituut in Caïro en hij begon te zingen in clubs. In 1952 werd hij gevraagd om in te vallen voor een andere zanger bij een live concert op de radio en hierdoor werd hij ontdekt. Ondanks zijn populariteit bracht hij nooit een studio-album uit en zong hij alleen live. Hij bespeelde veel verschillende instrumenten en heeft hierdoor verschillende Westerse instrumenten in de Egyptische muziek geïntroduceerd.
Amr Diab
Amr Diab, geboren in Port Said in 1961, is bestverkopende Arabische artiest aller tijden en heeft wereldwijd al meer dan 50 miljoen albums verkocht. Zijn muziek heeft de Egyptische popmuziek beïnvloed en is vooral een mix van traditionele Egyptische muziek met Westerse ritmes en instrumenten. In 1996 werd het nummer Nour El Ain (Licht van mijn oog) een wereldhit die door vele Dj’s geremixt werd. Zijn biografen omschrijven hem als rebels omdat hij de Egyptische showbusiness uitdaagde. Van zijn afwijkende haarstijl, kleding en uiterlijk tot de manier waarop hij zichzelf presenteerde. Sinds 1983 bracht hij ruim 26 studio-albums uit. Zijn muziek behoort tot de meest toegankelijke muziek van Egypte.
Mohamed Mounir
Zanger en acteur Mohamed Mounir (1954) is qua populariteit gemakkelijk te vergelijken met Amr Diab. Bijzonder is zijn Nubische afkomst (hij is geboren in Aswan) en in zijn muziek komen dan ook Nubische invloeden terug. Zijn songteksten staan vol politieke kanttekeningen en filosofische overdenkingen. Door zijn fans wordt hij liefkozend The King genoemd. Persoonlijk vind ik het album Fee Eshq El Bannat erg goed.
Hakim
Hakim (1962) is een goed voorbeeld van een Sa’idi zanger en hij maakt traditionele Egyptische muziek waarop goed gebuikdanst kan worden. Zijn populairste hit El Salamu Alaiku werd o.a. in de Hollywoodfilm Vanity Fair gebruikt. In 2006 trad hij op bij de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede.
Shereen
Sherine Ahmed Abdel Wahhab (1980) heeft sinds het begin van haar muziekcarrière bewezen dat ze onafhankelijk wil zijn en haar sterke wil heeft ervoor gezorgd dat ze obstakels de baas was. Vanaf jonge leeftijd had ze al een passie voor zingen, maar ze verliet het Egyptische Muziek Instituut al in het tweede jaar. Ze wist uiteindelijk een platencontract te krijgen en haar debuutsingle Ah Ya Leil werd meteen een succes. Haar debuutalbum sloeg ook aan en inmiddels is ze één van de populairste Arabische zangeressen.
Mohamed Hamaki
Mohamed Hamaki (1975) is een populaire zanger die Egyptische pop en dance muziek maakt. In 2003 brak hij door met het album Khallena N’eesh (Laat ons leven). Inmiddels heeft hij al 7 albums uitgebracht. Begin juli 2011 werd hij opgenomen in het ziekenhuis nadat hij meerdere hartaanvallen had gehad. De dokters zeiden dat hij ternauwernood aan de dood ontsnapt was.
Tamer Hosny
Tamer Hosny (1977) is van dezelfde generatie als Mohamed Hamaki en net zo populair. Hij wilde voetballer worden en doorliep verschillende jeugdopleidingen. In totaal voetbalde hij 9 jaar, maar door complicaties beëindigde hij zijn voetbal loopbaan. Zijn vader verliet zijn moeder al vroeg, waardoor de familie het zonder financiële steun moest stellen. Toen hij beroemd werd wist hij echter zijn vader terug te vinden in Londen en hij heeft zijn vader over kunnen halen om weer naar Egypte te komen. Naast zijn leven als artiest, schrijft en regisseert hij ook films. Hij wordt door sommigen als de Arabische Enrique Iglesias gezien.
ZeeZee Adel
ZeeZee Adel, ook wel met Zizi of Zeeze aangeduid werd in 1987geboren in Koeweit, maar ze groeide op in Caïro. In 2007 kreeg ze een contract aangeboden van Egypte’s bekendste platenlabel Rotana. Ze bracht in hetzelfde jaar Wahda Tayiba uit en viel daarmee meteen in de prijzen.
Amr Mostafa
Amr Mostafa Mohamed Abdrhman (1979) is zanger en componist. Hij componeerde in eerste instantie nummers voor andere artiesten waaronder Amr Diab, maar bracht in 2007 zijn debuutalbum uit.
Khaled Selim
Khaled Selim (1968) werd net als ZeeZee Adel geboren in Koeweit, maar ook hij verhuisde naar Caïro. Hij sloot zich aan bij een school band en werd ontdekt tijdens één van de concerten. Zijn debuut maakte hij in 2000 met het album Alam Tany.
Ruby
Over Rania Hussein (1981), bekend onder artiestennaam Ruby is nog weinig informatie te vinden. Duidelijk is wel dat de schrijver van haar biografie op Ahlasoot redelijk geschokt was doordat er relatief veel bloot te zien is in haar clips. Hij/zij vraagt zich het volgende af: “So what’s next? An Arabic striptease show on Mezzica?” Oordeel zelf.
Hisham Abbas
Hisham Abbas (1963) werd populair met het nummer Nari Nari en is populair in Egypte. In eerste instantie begon hij in navolging van zijn vader aan een studie engineering, één van de hoogst mogelijke opleidingen in Egypte. Uiteindelijk trok de muziek hem meer, waarna hij aan een zangcarrière begon.
Tot slot
Egypte kent nog veel meer artiesten, maar ik heb een paar bijzondere artiesten uitgekozen om wat van de Egyptische muziek te laten horen. De belangrijkste site om Egyptische muziek te beluisteren en te downloaden is Ahlasoot. In mijn YouTube playlist van Egypte kun je meer muziek van bovengenoemde artiesten beluisteren. YouTube is sowieso een goede manier om liedjes te beluisteren, maar daarnaast zijn een hoop artiesten gewoon bij Bol.com te koop of kun je via Last.FM en Spotify gratis liedjes beluisteren.
