Generaal Mozes staat op zijn strijdwagen vlak naast Ramses. De strijd tegen de Hethieten staat op het punt te beginnen. Hij spoort zijn paarden aan als het startsein wordt gegeven en gaat voorop in de strijd. Als hij het leven van Ramses redt, besef je dat hij een ervaren veldheer is. Vijftien jaar geleden kwam een andere film uit die ook begon met een veldslag. De Romeinse generaal Maximus spoort zijn mannen aan met een indrukwekkende speech. De waardering van de soldaten is van hun gezichten af te lezen. Maximus is een gerespecteerde en geliefde leider.
Exodus draait vooral om de tweestrijd tussen de twee broers Mozes en Ramses en haakt hierbij aan op de tekenfilm The Prince of Egypt. Toch legt regisseur Ridley Scott meer nadruk op de onderlinge rivaliteit dan op de broederband. Hoewel Ramses de wettelijke opvolger is, verbergt vader Seti namelijk niet dat hij Mozes een betere leider vindt. Als vervolgens ook ontdekt wordt dat Mozes een Hebreeër is, moet hij Egypte uitvluchten. De film volgt het bijbelverhaal vrij nauwkeurig tot dusver. Eén van de accenten die aangebracht wordt, is het feit dat Mozes niet opgroeit als een gelovig man. Hij heeft maar weinig op met het Egyptische bijgeloof, maar heeft tegelijkertijd ook niet de Joodse tradities meegekregen.
Controversiëler is de manier waarop God wordt vertegenwoordigd. In plaats van een James Earl Jones-achtige stem uit de hemel of Morgan Freeman in een wit pak, kiest Ridley Scott ervoor om een 11-jarig jongetje te gebruiken als boodschapper van God. Hier valt wel iets voor te zeggen en het is ook nog wel te begrijpen dat Mozes de enige is die het jongetje kan zien. Wel is het typerend dat Mozes eerst een steen tegen zijn hoofd moet krijgen voordat hij God te zien krijgt, dus de link met waanvoorstellingen is voor de neutrale kijker snel gelegd. Maar ik vraag me vooral af wat voor beeld je van God krijgt. Het jongetje komt onverschillig, kil en afstandelijk over en zelfs Mozes vraagt zich op een gegeven moment af wat voor een god de eerstgeboren kinderen van Egyptenaren afslacht.
Net als bij de film Noah zijn dit echter wel de vragen waarmee een mens kan worstelen als hij deze verhalen voor het eerst leest. De recensent van Christianity Today roept daarom op om de film niet gelijk af te serveren als on-Bijbels: “In de perfecte wereld krijgen we een film die zowel goed als accuraat is. Maar als ik moet kiezen tussen een matige filmmaker die accuraat is of een goede filmmaker die toegewijd is aan zijn vak, dan kies ik bij de verfilming van het Exodus-verhaal voor het laatste.”
Er is dan ook veel moois in Exodus te zien. Nog nooit kwam het Oude Egypte zo tot leven en geen seconde twijfel je aan de echtheid van de wereld die je op het witte doek ziet. De tien plagen zijn op een indrukwekkende manier in beeld gebracht, waarbij ook de impact op het dagelijkse leven zichtbaar wordt. Mozes wordt neergezet als een goede leider met ruige kanten, die toegewijd is aan zijn roeping. Het acteerwerk van Christian Bale draagt hier aan bij. Het is ook duidelijk dat God met Zijn volk meegaat als Mozes op het strand van de Rode Zee “God is met ons” roept. Een bijzonder detail is dat Ridley Scott inzoomt op de betekenis van de naam Israël, want het volk worstelt in de film daadwerkelijk met God.
Uiteindelijk vond ik de film toch tegenvallen, zeker als ik hem vergelijk met Scott’s eerdere werk Gladiator. Exodus mag dan de verfilming van een bijbelverhaal zijn, maar ik krijg het gevoel dat ik meer bijbelse waarden in Gladiator kan ontdekken. Daar gaat de hand van generaal Maximus in de slotscene door het graanveld. Hij heeft zijn leven opgeofferd om het Romeinse volk haar vrijheid terug te geven. Ook zijn vrouw en kind hebben hierbij hun leven moeten geven. Langzaam gaat de poort naar de hemel open. Hij weet dat hij naar een betere plek gaat waar hij zijn vrouw en kind terugziet.
