Communicatiekaart van Afrika

Laatst zag ik een boeiende infographic vol met Facebook-statistieken voorbijkomen. Belangrijkste nieuwtje was dat Facebook bijna 600 miljoen leden heeft. Mijn ogen dwalen bij zulke wereldwijde statistieken vaak af naar het Afrikaanse continent en blijkbaar zijn er ruim 22 miljoen Afrikaanse Facebookers.

Ik moest denken aan het M-Pesa project dat Kenianen in staat stelt om via hun mobieltje bankbetalingen te kunnen verrichten. Reden genoeg om het Afrikaanse communicatienetwerk eens dichter onder de loep te nemen.

Er kunnen verschillende indicatoren gebruikt worden om de digitale infrastructuur van Afrika in kaart te brengen. Het is niet moeilijk om aan statistieken te komen, maar ze zijn wel verspreid over verschillende rapporten en websites. Ik heb daarom zelf een overzichtstabel gemaakt waarin een aantal relevante indicatoren zijn opgenomen (zie onderaan de pagina). De meeste Afrikaanse landen zijn in de tabel terug te vinden op een aantal landen na waarover geen gegevens beschikbaar zijn. Onderin de tabel staan de totaalcijfers en gemiddelden van heel Afrika en ter vergelijking zijn ook de Nederlandse statistieken toegevoegd.

Internet

Het aantal internetters in Afrika is tussen 2000 en 2010 met 2.357 procent toegenomen tot bijna 111 miljoen. Op een totaal van ruim 1 miljard Afrikanen komt de breedbandpenetratie dus neer op zo’n 10,9 procent. Dit lijkt misschien veel, maar Afrika loopt ver achter op alle andere continenten: Noord-Amerika (77,4 %), Oceanië (61,3 %), Europa (58,4 %), Midden- en Zuid-Amerika (34,5 %), Midden-Oosten (29,8 %) en Azië (21,5 %). Daarnaast valt uit de tabel af te lezen dat vooral de Noord-Afrikaanse landen de penetratiegraad omhoog halen. Als we alleen naar de grote Afrikaanse landen onder de Sahara kijken, komen alleen Nigeria, Zimbabwe, Zuid-Afrika en Kenia boven de 10 procent uit. De Wereldbank concludeerde vorig jaar in een rapport dat de internetmarkt in Afrika zich slechts langzaam ontwikkelt en breedband internet zal voorlopig nog niet commercieel geëxploiteerd kunnen worden. Terwijl analisten verwachten dat internet voor een positieve economische ontwikkeling zou kunnen zorgen, is toegang tot het internet in de meeste Afrikaanse landen alleen beschikbaar in de grootstedelijke gebieden en internet cafés. Meestal zijn bedrijven en klanten met hoge-inkomens de enigen die zich een internetabonnement kunnen veroorloven. De dekking is begrensd, de prijzen zijn hoog en de snelheden liggen lager dan in andere delen van de wereld. De gemakkelijkste manier om het aanbod uit te breiden is door gebruik te maken van de draadloze netwerkinfrastructuur die ook door GSM-netwerken wordt gebruikt. Naar schatting kost het 0,9 miljard dollar om dit draadloze netwerk aan te leggen en zo nationale dekking te creëren. Hiermee zouden Afrikanen in ieder geval over een beperkte internetverbinding kunnen beschikken.

Telefonie

Als we kijken naar de vaste telefonielijnen kunnen we concluderen dat deze markt redelijk gegroeid is, van 10 miljoen vaste lijnen in 2002 tot bijna 32 miljoen vaste lijnen in 2008. De grootste verschuiving is echter te vinden op de mobiele telefoniemarkt. Het mobieltje is aan een gigantische opmars bezig in Afrika; het aantal mensen dat over een mobiel abonnement beschikt is gegroeid van 10 miljoen in het jaar 2000 tot ruim 360 miljoen in 2010. De concurrentie tussen mobiele providers heeft tot een wedloop geleid om het percentage van de bevolking dat door hun netwerken gedekt wordt te vergroten. In 2006 had 62 procent van de Sub-Saharische bevolking toegang tot één of meer mobiele netwerken en de dekking neemt nog steeds toe. De Wereldbank concludeert dan ook dat een complete dekking economisch gezien haalbaar moet zijn. De beste manier om de dekking te vergroten en de belkosten terug te dringen is door het instellen van een competitieve markt waarin aanbieders vrij met elkaar kunnen concurreren. Goede voorbeelden hiervan zijn in Malawi en Uganda te vinden waar de dekking inmiddels boven de 80 procent is uitgekomen.

Aanbevelingen

In het rapport van de Wereldbank worden een aantal stappen genoemd die beleidsmakers kunnen zetten om infrastructurele problemen aan te pakken:

• Voltooi de hervormingsagenda door te zorgen voor een markt van volledige mededinging.
• Herzie de verleende vergunningen om tegemoet te komen aan snelle technologische ontwikkelingen en opkomende concurrentie.
• Hervorm de staatsbedrijven die de groei en ontwikkeling van de sector belemmeren.
• Zorg voor lagere beltarieven door monopolievorming te voorkomen.
• Bevorder de ontwikkeling van netwerken met een hoge bandbreedte.
• Stimuleer de innovatie van draadloze technieken door de uitgifte van radiofrequenties te hervormen.
• Bevorder de universele toegang tot het internet zodat het voor zoveel mogelijk mensen beschikbaar is.

Vriendschapslijntjes

Al met al zijn er een aantal interessante ontwikkelingen in Afrika aan de gang. Daarnaast zorgen projecten als ‘One Laptop per Child’ ervoor dat er steeds meer computers op de markt komen in Afrika, waardoor ook het onderwijsniveau van kinderen verhoogd kan worden. En om nog even terug te komen op Facebook; de meeste Afrikaanse Facebookers komen uit Egypte (4,9 miljoen), gevolgd door Zuid-Afrika (3,4 miljoen), Marokko (2,6 miljoen) en Nigeria (2,5 miljoen). Als je naar de vriendschapskaart van Facebook kijkt zie je dan ook steeds meer lijntjes naar Afrika lopen.

Meer weten? Klik dan hier voor het recentste rapport van de Wereldbank.