Niet iedere vrouw zal in een donkere filmzaal willen zitten bij een eerste date, maar koop niet direct kaartjes voor een romantische komedie als je toch op dit lumineuze idee bent gekomen. Uit recent Brits onderzoek blijkt namelijk dat 77% van de vrouwen op hun eerste date in de bios het liefst een superheldenfilm bekijken. Hoewel het zorgelijk is dat mannen zich moeten spiegelen aan het uiterlijk van Thor, de intelligentie van Iron Man of de lenigheid van Spider-Man, is het één van de vele indicatoren dat superhelden mateloos populair zijn. Films over Batman, Spider-Man, Iron Man en The Avengers braken de afgelopen jaren record op record en leverden miljarden op. Maar waarom kijken we eigenlijk zo graag naar superhelden?
Mensen hebben altijd al van verhalen gehouden. De eerste verhalen werden bij kampvuren doorgegeven en veel later werden er boeken gedrukt. Tegenwoordig leven we in een beeldcultuur waarin verhalen vooral door films en series worden verteld. Volgens wetenschappers hebben we verhalen nodig om aan de realiteit te ontsnappen. Het leven is immers hard en heeft geen happy end waardoor we onze toevlucht zoeken in verhalen die ons hoop en een goed gevoel geven. Christelijke denkers als C.S. Lewis beargumenteren juist dat verhalen laten zien dat mensen een universeel verlangen hebben om gered te worden en gelukkig te zijn en dat God het eindpunt van deze zoektocht is. In superheldenfilms kom je veel christelijke principes tegen en superhelden hebben vaak ook messiaanse trekjes. Denk bijvoorbeeld aan Superman die vooral een toonbeeld van rechtvaardigheid en moraal is. Of aan Peter Parker die gehoor geeft aan zijn roeping om Spider-Man te worden, ook al betekent dit dat zijn vrijheid wordt ingeperkt en hij bepaalde zaken moet opgeven.
Batman
Maar de diepzinnigste verwijzing naar Jezus vind je wat mij betreft terug in de Batman-trilogie van Christopher Nolan waarin opoffering het centrale thema is. In het eerste deel wordt Bruce Wayne Batman om de stad Gotham te bevrijden van corruptie en criminaliteit. Hij wordt een symbool van hoop voor de inwoners van Gotham en een angstwekkende verschijning voor criminelen. In The Dark Knight, het tweede deel van de serie, is het rechterlijke systeem corruptievrij gemaakt en daarom wil Batman zijn taak overdragen aan Harvey Dent, de openbaar aanklager die via de wet criminelen moet opsporen en veroordelen. De Joker, die symbool staat voor chaos en wetteloosheid, wil de inwoners van Gotham laten zien dat elk mens te corrumperen is. Hij weet Dent ten val te brengen, een verhaalelement dat zich goed laat vergelijken met de zondeval van de mens in het paradijs. Het feit dat zelfs een goed mens als Dent het verkeerde pad op kan gaan zou aantonen dat de Joker gelijk heeft en impliceert dat het kwaad sterker is dan het goede. Daarom besluit Batman om Harvey’s schuld op zich te nemen ook al betekent dit dat hij aan het einde van de film wordt opgejaagd en vervolgd door dezelfde mensen die hij wil beschermen. Een parallel met het bijbelverhaal over Jezus kruisiging is snel gemaakt. In het laatste deel, The Dark Knight Rises, treedt Batman toch weer naar voren als de stad door een nieuwe vijand wordt bedreigd. Seline Kyle vraagt Batman waarom hij de moeite neemt om de inwoners te redden: “Come with me. Save yourself. You don’t owe these people any more. You’ve given them everything.” Batman antwoordt daarop: “Not everything. Not yet.” Hiermee toont hij aan dat hij bereid is om het ultieme offer te brengen door zijn leven te geven.
Sommige christenen waarschuwen echter dat superhelden valse idolen zijn die meer de aandacht van Jezus afleiden dan naar Hem verwijzen. Want waarom heb je God nodig als er superhelden zijn? Zelf geloof ik niet dat superhelden zich met Jezus kunnen meten. Ondanks hun messiaanse trekjes zijn ze ook erg menselijk en dit verklaart ook waarom we ons met hen kunnen identificeren. Superman is machteloos als hij wordt blootgesteld aan kryptoniet en zonder geld en gadgets zijn Batman en Iron Man maar gewone mensen. Spider-Man worstelt weer met zwaktes als ijdelheid en wraakzucht. Ze zijn super, maar niet perfect of almachtig. In The Avengers wordt daar ook naar geknipoogd als Captain America te horen krijgt dat hij beter niet achter Thor en Loki aan kan gaan. “I’d sit this one out, Cap. These guys come from legend. They’re basically gods.” Hij reageert nuchter: “There’s only one God, ma’am, and I’m pretty sure he doesn’t dress like that.”
Hoewel de filmmakers niet de intentie hebben om christelijke films te maken neemt dit niet weg dat de kijkers in aanraking komen met christelijke ideeën. Het goede overwint bijvoorbeeld altijd en de films kennen een goede afloop. Daarnaast bevatten de verhalen meestal een duidelijke moraal die het goede van het kwade onderscheidt. Het is wat mij betreft zo slecht nog niet als mensen hoop krijgen als ze hun favoriete superheld op het witte doek zien. Je realiseert je na afloop van de film toch wel dat Superman niet boven Amersfoort vliegt en dat de Batmobiel niet door Vathorst scheurt. En wie weet groeit er onbewust een verlangen naar een superheld die niet alleen in films bestaat. Ik kijk in ieder geval al uit naar de nieuwe superheldenfilm Man of Steel.
