Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2

Nadat ik de bioscoop verlaten heb, groeide het onbestemde gevoel steeds meer uit tot teleurstelling. De afwijkingen ten opzichte van het boek, de beloftes die niet ingelost worden, het feit dat de laatste films de serie niet hebben kunnen redden zijn hierin slechts bijzaken. Wat me vooral dwarszit is dat Harry niet wist uit te groeien tot held en overwinnaar.

[alert_yellow]Let op: deze recensie kan spoilers bevatten![/alert_yellow]

Vooropgesteld, ik heb niets tegen boekverfilmingen. Hoewel de diepte van een verhaal zelden of nooit naar het witte doek vertaald kan worden, bevat een film unieke elementen die een aanvulling op het boek kunnen bieden. Ik heb bijvoorbeeld op The Lord of the Rings-verfilming genoeg op- en aanmerkingen, maar toch heb ik genoten van de serie. De beelden van indrukwekkende landschappen, personages en veldslagen vormden een aanvulling op het boek en het beeld dat ik in mijn hoofd gemaakt had. Zolang deze niet teveel met elkaar contrasteren, versmelten deze beelden in je hoofd tot één nieuw beeld. Wat ik positief aan de Harry Potter filmreeks vind is dat de tovenaarswereld levendig en overtuigend in beeld is gebracht. Maar in de ontknoping van de serie valt op dat de film op beslissende momenten andere gevoelens oproept dan bij het boek het geval was.

Tegenvallende ontknoping

Om mijn hoofdkritiekpunt te onderbouwen wil ik een paar gedeeltes uit het boek aanhalen waarin de ontknoping beschreven wordt. Allereerst over de setting: “[…] Er stormden steeds meer mensen het bordes op. Voldemort vormde het middelpunt van de strijd. Iedereen die nog kon lopen wrong zich de Grote Zaal in.” Het is dus stampvol in de Grote Zaal waar de ontknoping plaatsvindt. Over de sfeer waarin de ontknoping zich afspeelt schrijft Rowling het volgende: “[…] In doodse stilte keken de angstige toeschouwers toe hoe Voldemort en Harry elkaar aanstaarden en om elkaar heen begonnen te cirkelen. ‘Ik wil niet dat iemand probeert te helpen!’ riep Harry en zijn stem schalde door de zaal. ‘Zo moet het eindigen. Ik moet het alleen doen.’ Even verderop is te lezen: “[…] ‘Ja, dat durf ik,’ zei Harry. ‘Ik weet dingen die jij niet weet, Marten Vilijn. Ik weet een heleboel belangrijke dingen. Wil je er een paar horen, voor je opnieuw een grote fout maakt?’ Naarmate de serie ontwikkelt wordt Harry volwassener. In de eerste delen wordt hij constant bijgestaan door zijn vrienden en vaak komen zij met de briljante ingevingen, maar aan het eind van de serie is Harry een volwassen tovenaar die Voldemort de baas is door hem een stap voor te zijn. In de laatste film komen vooral Ron en Hermelien met de goede ideeën en blijft Harry tot op het laatste moment wegkruipen voor Voldemort. De regisseurs werken acht films lang naar de ontknoping toe, maar als het grote moment aanbreekt blijken Voldemort en Harry alleen tegenover elkaar te staan. Harry lijkt de situatie geen moment onder controle te hebben en Voldemort krijgt eigenlijk gelijk als hij zegt ‘You’re just the boy who lived and you survived by coincidence’. Met een minuut is de scene voorbij, maar dan volgt een nieuwe afknapper als Harry alleen terugstrompelt naar de Grote Zaal waar iedereen gezellig met elkaar zit te kletsen alsof er niks is gebeurd. Alleen Hagrid lijkt Harry op te merken. De film en het boek laten je hierin met een totaal ander gevoel achter.

Waarom is het zo essentieel dat Harry uitgroeit tot held? Hij wordt tenslotte als een bescheiden iemand neergezet in de films. Dat is toch ook een lovenswaardig streven? De belangrijkste reden om Harry in een held te veranderen is omdat anders de symboliek deels verloren gaat. Vaak heeft het woord symboliek een negatieve bijklank, omdat recensenten veelvuldig klagen over films die te moraliserend zijn. Rowling heeft er zelf voor gewaakt om rond te bazuinen dat ze christen is, omdat ze haar boeken geen stigma wilde meegeven en omdat ze bang was dat de lezers daardoor de afloop zouden kunnen raden. Naderhand sprak ze zich wel duidelijk uit: “Ik geloof in God, niet in magie.” De symboliek is aanwezig als Harry en Perkamentus elkaar ontmoeten op het station King’s Cross. En vooral als blijkt dat Harry zichzelf wil opofferen en bereid is om te sterven om zo het kwaad, in de persoon van Voldemort, voorgoed te kunnen verslaan. Hiermee bereikt hij zijn ultieme lotsbestemming en brengt hij de christelijke symboliek tot een hoogtepunt. Helaas blijft dit in de film onderbelicht.

Wat wel duidelijk wordt is dat de serie draait rondom het thema ‘de dood’ en hierbij worden de nodige vragen gesteld. Hoe reageren we op de dood? Moeten we er bang voor zijn? Zijn er zaken waarvoor je je leven zou willen geven? En waarom wordt de dood als de laatste vijand gezien? De christelijke moraal ligt er niet zo dik bovenop als in de Narnia-reeks, maar is hierin te vergelijken met The Lord of the Rings-trilogie.

Perkamentus

Een ander voorbeeld is de rol van Perkamentus. Aan het begin van de serie leer je hem kennen als een ontzettend sympatieke tovenaar die als persoonlijke menthor van Harry optreedt. Gaandeweg probeert Rowling de lezer aan het twijfelen te brengen door andere kanten van Perkamentus’ te belichten en in het laatste deel krijg je bijna het idee dat Perkamentus misschien wel een berekenende tovenaar was die alles tot Harry’s dood toe heeft uitgedacht. Maar op het moment dat Harry en Perkamentus elkaar ontmoeten wordt dit weer helemaal rechtgezet en deze passage brengt bij de lezer alle eerdere sympathie weer boven. In de film is deze passage bedroevenswaardig matig uitgewerkt. Harry stelt Perkamentus een hoop vragen maar krijgt geen enkele keer een helder antwoord omdat Perkamentus in raadselen spreekt. Dit roept eerder irritatie dan sympathie op, zeker omdat acteur Michael Gambon al minder sympatiek is dan zijn voorganger Richard Harris die in de eerste twee delen de rol van Perkamentus vertolkte.

Stiltemomenten en acteerprestaties

De acteurs zijn wel vaker besproken en de meeste recensenten zijn het er wel over eens dat de acteerprestaties van sommige hoofdpersonen wat te wensen overlaat. Ik vind het goed dat ze acteurs hebben uitgezocht die de hele serie uitgespeeld hebben, maar bij Hermelien heeft dat bijvoorbeeld beter uitgepakt dan bij Harry. Daniel Radcliffe mist acteertalent om de serie te kunnen dragen, ook al is dat geen schande gezien de grote druk die op zijn schouders lag. Maar sinds David Yates bij The Order of the Phoenix het stokje van de vorige regisseur overnam, lijken de dialogen moeizamer te verlopen. Het viel me op dat Yates regelmatig stiltes in zijn films laat vallen en die pakken niet altijd even goed uit. Soms verloopt een dialoog ronduit stroef of wordt de vaart op de verkeerde momenten uit de film gehaald.

Gelukkig zijn er ook een heel aantal acteurs wel geknipt voor hun rol. Alan Rickman, die de rol van professor Sneep vertolkt, verdient een eervolle vermelding voor de manier waarop hij het karakter van Sneep uitwerkt. De film weet het complexe verhaal rondom Sneep goed in beeld te brengen en uit te leggen. Andere goede bijfiguren zijn professor Anderling en natuurlijk Ralph Fiennes als Voldemort. Hij speelt de slechterik met bravoure en heeft al aangegeven de rol te gaan missen.

Tot slot

De Harry Potter filmreeks haalt wat mij betreft niet het niveau van de boekverfilming van The Lord of the Rings. Grootste compliment vind ik dat de wereld van Harry Potter in de films echt tot leven komt en de gebruikte computeranimaties zijn baanbrekend. In dat opzicht vullen de films het boek goed aan, maar de serie zou gebaat zijn geweest bij betere dialogen en betere acteurs. De ontknoping viel me dankzij de hooggespannen verwachtingen tegen, maar gezien de positieve recensies en hoge beoordeling op IMDB zien gelukkig genoeg mensen dit anders. Verder kan ik iedereen alleen maar aanraden om de boeken te lezen, want hierin heeft het verhaal veel meer diepgang en kun je meer van de symboliek opsnuiven. De films laten het op dat gebied afweten.

Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2 is momenteel te zien in 99 bioscopen.